Mapendekezo ya ripoti ya CAG kwenye zabuni za umma yachagize uwajibikaji

Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali, Mussa Juma Assad (Photo by Mwananchi online)
Na: Nelson Kessy (Afisa Mahusiano, PPRA)
Katika toleo la wiki iliyopita tulichapisha makala iliyokuwa inatoa changamoto kwa wataalam wa manunuzi katika serikali za m mitaa kujifunza kutoka kwenye ripoti ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali (CAG). Aidha, makala hiyo ilijikita zaidi katika mamlaka za serikali za mitaa 171, na yalionesha kuwa taasisi 50 zilikiuka sheria ya manunuzi ya umma katika michakato ya manunuzi. Makala ya leo itaongelea umuhimu wa kuzingatia mapendekezo yaliyotolewa na CAG katika ripoti yake hiyo ya mwaka wa fedha 2015/16.

Ripoti hiyo imeweka wazi kuwa ni vyema taasisi zilizokaguliwa kuhakikisha zinazingatia matakwa ya sheria ya manunuzi, hasa katika eneo la uandaaji na utekelezaji wa mpango wa mwaka wa manunuzi, ambapo zinapaswa kuwasilisha kwa  Mamlaka ya Udhibiti wa Manunuzi ya Umma (PPRA) mipango ya manunuzi ya mwaka na ripoti za utekelezaji wa manunuzi. Jambo hili ni matakwa ya sheria na huchangia katika kuongeza uwazi na uwajibikaji.
Pia ripoti imeonyesha kuwa katika taasisi nyingi kulikuwa na manunuzi yaliyofanywa bila kuidhinishwa na bodi ya zabuni.
Mara nyingi manunuzi ya aina hii huwa ya gharama kubwa na pengine kuwa viashiria vya rushwa ambapo ni kinyume na Sheria ya Manunuzi ya Umma Kifungu cha 104 (2) (c) pamoja na Kanuni Namba 20 na 70. Suala la ukaguzi na upokeaji wa bidhaa/huduma na manunuzi kutoka kwa wazabuni walioidhinishwa ni jambo muhimu sana kwani bila kufanya hivyo taasisi inaweza kupokea bidhaa au huduma zilizo chini ya kiwango hali ambayo itaisababishia Serikali hasara kinyume na Kanuni Namba 245 ya kanuni za manunuzi ya umma za mwaka 2013.
 Aidha, wakati mwingine vifaa au huduma hununuliwa kwa bei ya juu kuliko ile ya soko pamoja gharama kubwa zinazotokana na uendeshaji wa michakato.
Changamoto nyingine ni pale taasisi za umma zinapokubali kupokea kutoka kwa wazabuni bidhaa au huduma zisizo na ubora au miradi iliyotekelezwa chini ya kiwango. Hata hivyo, taasisi zikizingatia mapendekezo ya CAG zitaisadia Serikali kukamilisha majukumu yake kwa wakati na kwa ufanisi.
Uadilifu katika vitengo vya manunuzi, bodi za zabuni na mamlaka nyingine zinazohusika na manunuzi, ni jambo muhimu. Pamoja na sheria kuweka bayana umuhimu wa kuzingatia misingi ya uadilifu na uwajibikaji, bado sekta hii inakabiliwa na changamoto mbalimbali zikiwemo vitendo vya rushwa, udangayifu pamoja na ubadhilifu.


Katika kuhakikisha Serikali inafanya manunuzi yenye ufanisi, PPRA imekuwa ikiaandaa mfumo maalumu wa usimamizi wa taarifa za manunuzi unaofahamika kama Procurement Management Information System - PMISambapo mfumo huu unatumiwa na taasisi nunuzi kuwasilisha taarifa mbalimbali za manunuzi PPRA kwa urahisi na kwa wakati. 

Hivyo, ni matarajio yangu kuwa ripoti ya CAG itatumika kama chachu ya kujirekebisha na kuweza kuleta ushindani, uwazi, uwajibikaji pamoja na matumizi sahihi ya fedha za  umma  yenye kuzingatia upatikanaji wa thamani bora ya fedha.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Mzabuni zingatia haya unapojaza nyaraka za zabuni, wengi hukosa kwa vigezo hivi

Image
Picha na gestorestenerife.org Nyaraka za zabuni (Tender documents) ni mkusanyiko wa nyara-ka zinazoandaliwa na taasisi nunuzi kwa lengo la kuwaalika wazabuni wenye sifa za kushiriki katika mchakato wa zabuni ambapo hatimaye mmojawao hupatikana na kupewa tuzo ya mkataba. Sehemu kubwa ya maelezo yaliyomo kwenye nyaraka za zabuni, huzingatia matakwa ya sheria ya manunuzi ya umma na kanuni zake. Aidha, kwa mujibu wa sheria ya manunuzi ya umma, taasisi nunuzi zinatakiwa kutumia nyaraka sanifu (standard tender documents) ambazo hutolewa na Mamlaka ya Udhibiti wa Manunuzi ya Umma. Katika kufuatilia kwangu masuala hayo nimegundua kwa kiasi kikubwa wazabuni wamekuwa hawazingatii masharti yaliyowekwa kwenye kitabu cha nyaraka za zabuni na hivyo kuchangia kwa sehemu kubwa kukosa au kushindwa katika kinyang’anyiro cha zabuni hiyo. Vitabu vyenye nyaraka za zabuni vimewekwa katika makundi tofauti kufuatana na aina ya ununuzi unaotakiwa kufanyika. Makundi ya ununuzi Manunuzi ya ...
Read more

Marekebisho Sheria ya Manunuzi ya Umma Yanavyochagiza Tanzania ya Viwanda

Image
Mwenyekiti wa Bodi ya PPRA, Balozi Marten Lumbanga (picha kwa hisani ya PPRA) Sheria ya manunuzi ya umma iliyofanyiwa marekebisho  mwaka 2016, ilitungwa mwaka 2011 lakini ilianza kutumika  mwaka 2013 baada ya kukamilika kwa utungaji wa kanuni zake. Mwezi June mwaka jana, Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania lilipitisha muswada wa marekebisho ya sheria hiyo na baadae Rais John Magufuli aliisaini na kuwa sheria kamili. Marekebisho yaliyofanyika baada ya kukusanya maoni ya wadau wa manunuzi ya umma yalilenga katika kupata thamani bora ya fedha kwenye manunuzi ya umma. Mabadiliko hayo yamechagiza ongezeko la fursa kwa kutoa upendeleo kwa makundi maalum, wazawa na viwanda vya ndani ya nchi. Hizi ni sehemu tatu kati ya nyingi zilizofanyiwa marekebisho kuboresha michakato ya manunuzi ya umma nchini.  Kuzingatia bei za soko katika manunuzi: kifungu cha tisa cha sheria kimeitaka kila taasisi ya umma kuhakikisha kuwa ina taarifa ya bei za soko za bidhaa ...
Read more

Hatua anazopaswa kuchukua mzabuni asiyeridhishwa na mchakato wa utoaji zabuni

Image
Picha kwa hisani ya wisegeek Michakato ya zabuni inapaswa kufuata sheria na kanuni za manunuzi ya umma inayoitaka taaasisi ya serikali kuendesha michakato hiyo kwa uwazi, ushindani na usawa. Lakini endapo mzabuni aliyeshiriki mchakato wa zabuni iliyotangazwa na taasisi husika hataridhishwa na matokeo ya mchakato huo, anayo nafasi ya kukata rufaa ili kuipata haki yake. Sheria ya manunuzi ya umma inaelekeza kuwa mzabuni ambaye hakuridhiswa na mchakato, anapaswa kwanza kukata rufaa kwa mkuu wa taasisi husika (afisa masuuli) kwa kumuandikia barua ya malalamiko yake akieleza sababu za kutoridhishwa. Mkuu wa taasisi hiyo anapaswa kuyajibu malalamiko hayo ndani ya siku 14. Endapo mzabuni hakupata majibu ndani ya muda huo, ama hakuridhishwa tena na majibu yatakayotolewa dhidi ya malalamiko yake, anapaswa kukata rufaa kwenye Mamlaka ya Rufani za Zabuni (PPAA).
Read more